Stapjes . . .

Stapjes,
De stap van de kindercrèche naar de lagere school is hier een grote stap. De kleintjes krijgen een speciale diploma,dat zij de kleuterschool goed hebben afgerond. Vier kinderen van Normapuzzie’s kleuterschool, stonden al om 7 uur in de morgen te trappelen in hun mooie nette zondagse kleren, waar ze gewoonlijk maar één paar van hebben. Tja, het is dan ook maar 1 keer zondag in een week.

Kleine Tibongo werd naast mij neer gezet. Ik herkende hem bijna niet, had hem nog nooit in nette kleren gezien, laat staan schoenen aan. Ik moest hem aan het lachen maken, daar ik wist dat hij één van zijn voortanden pas was kwijt geraakt. “Zou hij die over zijn schouder hebben weggegooid of onder zijn kussen neer hebben gelegd, zodat hij een wens kon doen”, vroeg ik mijzelf af daar zoiets mij bekent voorkomt vanuit mijn jeugd. Hij gaf een zuinig lachje, vanwege nerveusheid. De kleuterleidster deed een woordje over hoe een harde werker de kleine jongen is geweest en hoe hij alles zo snel leerde en constant vragen stelde. Het gezicht van de kleine bleef strak, lippen op elkaar. Hij kreeg de opdracht mij een handje te geven. Onder zijn zwarte badman cape (zie foto) kwam een klein handje, natuurlijk de verkeerde. Even later overhandigde ik hem zijn diploma. Binnen twee tellen had hij de cape afgeschud en rende met zijn diploma naar buiten, om de bouwers te laten zien. De juf kon nog net zijn professors hoed van zijn hoofd afgrissen.

De eerste dag op de lagere school, je bent niet meer de oudste van de klas, maar je bent de kleinste weer, met om je heen honderden grotere, naar wie je omhoog kijkt. Pas in de laatste klas kan je de grootste zijn en dat duurt nog 12 jaar. Je betreed je eerste klaslokaal, een lokaal met 30 bankjes, wat je deelt met 80 anderen. De grootste groep eerste klassers is in Matukazini, 120 kinderen. De onderwijzeres kijkt ons bij binnenkomst aan. “Is er nog plaats”, vraagt Jerome, met een grijns op zijn gezicht. Ze schud haar hoofd en maakt met haar hand een beweging, alsof ze wil zeggen,”kijk maar of je zelf een plekje kan vinden”. “Hoe kan het dat er zoveel kinderen zijn”, vraag ik mij af. Jerome antwoordt; “de Grant (kinderbijslag), wordt er gezegd. Meisjes worden vroeg zwanger om geld te krijgen van de staat”. “Die uitkering moet worden afgeschaft, roept een ander, want kinderen worden niet gemaakt uit liefde, maar om geld, overleven”.”Overigens wordt het meeste geld gelijk in de shebeen opgezopen, wanneer het betaaldag is”, voegt een een ander er aan toe. Ik kijk om mij heen en hoor de moeder van Tibongo zeggen dat zij er moeite mee heeft, om haar 6jarige jongen elke morgen een uur te laten lopen naar school. Scholing is een groot probleem in de Transkei. Vooral in de binnenlanden. Op één plek hebben de mensen zelf van modderstenen een school gebouwd. Ook daar gaan er veel makke schapen in en hok. De volgende stap was toen onderwijzers te rekruteren. Een stel ware avonturiers uit Mtata heeft dat op hun schouders genomen. Elke dag rijden ze op en neer, behalve in de regentijd, want dan zijn de wegen zo slecht en logeren ze bij mensen in het dorp, of ze zitten vast in de stad. Ook vele kinderen kunnen dan niet naar school komen,. Daar het water in de rivieren te hoog staat. Bruggen bouwen is een mogelijkheid, een volgende stap. De examen tijd is in de regentijd. Sommigen hebben daardoor examens gemist.

Het is vrijdag ochtend, rond half 7. Samen met Martin en Kate rij ik naar Mawosheni. Langs de weg vele scholieren. Kate herkent een groep jongens die net als de anderen om een lift vragen. Ze gaan naar de hogeschool, zo een 22 km verderop. Velen lopen dat, of liften. Het zijn jongens die bezig zijn met het laatste jaar, het 12de schooljaar. Dat examen heet Matric. Wanneer je dat met goed resultaat haalt dan kan je naar de universiteit. Alle geslaagden worden genoemd in de krant. Wanneer je gezakt bent sta je er niet in en de schaamte is groot. Er wordt gezegd dat de laatste jaren het zelfmoord cijfer van niet geslaagden hoog was. Dit mag niet meer gepubliceerd worden in de krant.
Ik rijd in mijn bakkie over de onverharde weg. Eén van de kleine jochies, die nu het laatste jaar van de kleuterschool gaat doen, staat in nette kleertjes langs de weg en wil een lift. Ik stop zo een 15 meter verderop en zie in mijn enigste spiegel,de kleine jongen met zijn kleine pootjes aan komen dribbelen, alsof zijn leven er van afhangt. Hij kiest er voor om naast mij te komen zitten en houdt met zijn twee knuistjes het dashboard vast. Zijn beentjes zwengelen, raken de grond nog niet. In de crèche is het eerste wat ze krijgen ontbijt, millypap, waarna een lepel citroensap, waarin enkele weken eierdoppen hebben gezeten. “Dit is een wondermiddel, zegt de juf, omdat het citroensap al het calcium uit de doppen haalt. Zelfs in de regentijd zie je ze niet met loopneuzen”, zegt zij lachend.
Stapjes, een steentje bijdragen, wat wij allen doen, op onze eigen manier. De evaluatie zal ik delen wanneer terug in Amsterdam. Martin gaat vannacht de lucht in en ik morgen. Dus. . . . . .latersssss