Cultuurverschil
Door: Wil
Blijf op de hoogte en volg Wil
19 Februari 2019 | Zuid-Afrika, Mawotsheni
Naast mij een bak koffie, voor mij door het raam zie ik de Indische oceaan in de verte. Vrouwen lopen voorbij met bossen hout op hun hoofd en een enkeling met een emmer met 20 liter water. De ervaringen van de laatste week gonsen door mijn gedachten. Op de heuvel voor mij zie ik het graf van Yandi. Gister avond hebben ze het laatste ritueel uitgevoerd. Zijn kleding is boven zijn graf verbrand. Ik heb de hele ceremonie van dichtbij meegemaakt. De eerste keer. Wederom sta ik versteld van de culturele verschillen.
De dag na aankomst ging ik samen met Nontsha op condoleance bezoek. Zeven vrouwen zaten op de grond op matrassen. Wie de moeder was wist ik niet. Ik condoleerde alle zeven. De vrouw van de hoofdman opende het gesprek en wilde mijn leeftijd weten. 61, antwoorde ik haar. Hoe oud ben jij? Ook 61, zei ze. “Wanneer ben je jarig?” “op 30 – 11.” “Ik ook zegt ze en ik ben ’s avonds 10 uur geboren, voegt ze er aan toe.” Het wordt een soort van babbel gesprek, waarbij af en toe gelachen wordt en Nontsha vertaald. Dan komt de hoofdman binnen. Hij is verrast mij daar te zien en vraagt gelijk wie de twee dames zijn die ik heb meegenomen. “Wit brood bedoel je zeker Popeye?” Hij lacht en zegt dat hij nog nooit wit brood gegeten heeft. De vrouwen lachen. “Hoeveel honden heb je nu?” “Ik heb er zeven.” “Hmmmm, zeven honden en zeven vrouwen. Volgens mij heb je geen ruimte voor wit brood, vriend.” We lachen weer. Ik zit een klein uur met ze aan. We hebben luchtige gesprekken. Over het overleiden van zijn neef wordt niet gesproken. Later vertelt Nontsha mij dat ze blij zijn met mij omdat het met al het andere bezoek meestal emotioneel is.
De hele week er op volgend is het een komen en gaan van mensen. Auto’s rijden af en aan. Op het project richten de vrijwilligers zich op de kleintjes en op de naschoolse activiteiten, wat in het vorige schrijven naar voren is gebracht.
Op donderdag delven de jonge mannen uit het dorp het graf. Ik word gesommeerd mijn gezicht daarbij ook te laten zien. De oudere mannen slaan van afstand het gebeuren zittend gaande en geven af en toe de jongeren advies. Ik moet mij eerst bij de jongeren melden, die mij vragen of ik ook wil graven. Ik leg mijn hand op mijn rug en kijk daarbij pijnlijk. Ze lachen en ik word opgedragen om bij de ouderen te gaan zitten. Ze kennen mij allemaal. Ik heb van de meesten geen idee wie ze zijn. De oudste naast mij wil alles weten over Nederland. “God heeft de wereld geschapen, maar de Nederlanders Nederland, staat in de Koran, is mij verteld.” Het wordt vertaald door een buurman naast mij die vloeiend Engels spreekt. Beiden zijn geïnteresseerd. Ach ja, dan is een uur snel om. Het is indrukwekkend dat zoveel jongeren en mannen aanwezig zijn. Wanneer ik opsta en afscheid neem wijst een man mij naar een bak water, waarin ik mijn handen moet wassen. De vrouwen zijn druk bezig met koken. Vanaf vijf uur vanmorgen zijn de jongens bezig geweest.
Het is ‘s avonds 10 uur, ik lig in mijn mandje. Op een afstand hoor ik vrouwen zingen en even later zingen de mannen mee. Het is als een soort van canon. Dan blaffen opeens de honden. Wat overgaat in honden gehuil. Wederom hoor ik de vrouwen en de mannen er weer bovenuit. Het klinkt bizar.
Overdag is er een grote tent opgezet. Men verwacht tussen de 500 en de 1000 mensen. Ze eten allemaal mee. Ik kan moeilijk slaap vatten, besluit oordopjes in mijn oren te stoppen en doezel weg.
De volgende morgen krijg ik te horen dat we een lange broek aan moeten en een shirt met lange mouwen. Dat laatste heb ik niet. Kenny de tuinman komt met een groen voetbalshirt aanzetten, van HSC HANNOVER. “Ik kom je om kwart voor tien halen” en weg is hij weer.
Ik word ingelijfd bij de voetbalclub. Zij dragen de kist. Ik krijg de bloemen in mijn handen gedrukt en word gesommeerd achter de kist aan te lopen. Deze bevindt zich in een grote ronde hut. Rechts van de kist zitten vrouwen. Zij zingen gebeden. Links staan de mannen. Als enige witte sta ik er tussen. Ik voel mij klein. De kist wordt even geopend zodat enkelen nog even afscheid kunnen nemen. In een soort van colonne brengt het voetbal team de kist naar de grote tent waar de ceremonie begint. Er zijn 6 sprekers. Laat ik ze priesters noemen. De ceremonie duurt ruim 4 uur. Ik zie veel vrouwen met hoofddoeken, in prachtige kleuren. Ach ja, daar wordt hier geen probleem van gemaakt. Regelmatig word ik met enkele voetballers naar voren gehaald om naast de kist te staan. Op het einde staan wij er in een grote cirkel omheen. Goed georganiseerd gaan we de heuvel op en wordt de kist op een soort van baar gezet. Een voetballer gaat de kuil in en legt een mat neer. Dan gaat de kist erin. Zijn voetbalkleren worden er bovenop gelegd en dan zijn deken. Elke jongen krijgt een deken wanneer hij geïnitieerd wordt. Dat is het man worden ritueel. De jongen wordt dan besneden waarna hij naakt het woud in gaat met zijn deken. Hij moet daar twee weken overleven. Boven op de deken komen de plastic bloemen. Daarna een korte toespraak van de priester of dominee waarna het graf wordt gedicht. Als ik rond mij heen kijk ziet het letterlijk zwart van de mensen. Een vrouwen- en mannenkoor zingen totdat het graf dicht is.
Wij wassen allemaal onze handen en Kenny, onze tuinman zegt mij in de tent te gaan zitten met Bernadet, Cindy en de anderen. Hij zal zorgen dat wij eten krijgen. De vrouwen zijn de hele nacht bezig geweest met het koken. Er is een koe geslacht die gekocht is door de familie. Er zijn ruim 500 mensen. Het verhaal gaat dat de vader van de hoofdman zes vrouwen had en bij elke vrouw had hij zes kinderen. Al zijn nazaten zijn aanwezig. Alle kosten van de hele ceremonie deelt men met elkaar.
Na het eten is het napraten.
Het is voor mij de eerste keer dat ik deze ceremonie meemaak. Ruim 500 mensen, die allemaal moeten eten en drinken. Er wordt zo een 1250 liter water gebruikt. Dat terwijl er tekort is aan water. Er zijn vier dagen rond de vijftig vrouwen actief geweest.
www.willenendoen.com
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley